શહેરી વિસ્તાર માં જોવા મળ્યો ગીર નો ડાલામથ્થો, જુઓ

ગુજરાતના ગીર જંગલના વિશ્વ વિખ્યાત એશિયાટિક સિંહો હવે આસપાસના દરિયાકિનારા પર મંડરાતા જોવા મળે છે. સામાન્ય રીતે આ સિંહોના સ્વભાવની વિરુદ્ધ હોય છે. કારણ કે તેમને પાણી પ્રત્યે ખાસ લગાવ નથી. આ પાછળના વાસ્તવિક કારણ પર ઘણાં સંશોધન કરવામાં આવ્યા છે અને પરિણામો ચોંકાવનારા આવ્યા છે. તેવી જ રીતે આ સિંહો હવે સંરક્ષિત વિસ્તારમાંથી બહાર નીકળી ગ્રામ્ય વિસ્તારની નજીક પહોંચી રહ્યા છે તે આશ્ચર્યજનક છે. પરંતુ, ગ્રામજનો અને ખેડૂતો ડરવાને બદલે તેને પોતાનું સૌભાગ્ય માની રહ્યા છે. આ તમામ વિષયો આ લેખમાં જણાવવામાં આવ્યા છે.

ગીર બહાર દરિયાકાંઠે સિંહો જોવા મળી રહ્યા છે

સિંહો સામાન્ય રીતે ગાઢ જંગલોમાં રહેવાનું પસંદ કરે છે અથવા ઘાસવાળી જમીન તેમની પ્રિય જગ્યા છે. જો કે તેઓ તરી શકે છે, પરંતુ તેઓ પાણી પીવે ત્યાં સુધી જ તેનો લગાવ પાણી સાથે જોવા મળે છે. પરંતુ ગુજરાતમાં એશિયાટીક સિંહોના એકમાત્ર નિવાસસ્થાન એવા ગીરના જંગલના સિંહો હવે દરિયાકિનારા પર મોટી સંખ્યામાં દેખાવા લાગ્યા છે. TOIના અહેવાલ મુજબ, અમરેલી જિલ્લાના દરિયાકાંઠાના ગામ ભાંકોદરના ભૂતપૂર્વ સરપંચ સાદુલભાઈ બારૈયાએ જણાવ્યું કે, એક-બે નહીં, એકવાર અમે દરિયા કિનારે એકસાથે 13 સિંહો જોયા હતા. શરૂઆતમાં અમને તે ખૂબ જ વિચિત્ર લાગ્યું, પરંતુ હવે અમે જાણીએ છીએ કે તેઓએ તેને હવે કાયમી સ્થાન બનાવી દીધું છે.

દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં સિંહોની સંખ્યામાં 395%નો વધારો

વન્યજીવ અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, સિંહોના સ્વભાવમાં આ ફેરફારનું કારણ ગીર અભ્યારણ્યની અંદર અને બહાર એમની વધતી જતી વસ્તી છે. 2020માં સિંહોની ગણતરી પ્રમાણે ગુજરાતમાં 674 એશિયાટિક સિંહો હતા જ્યારે પાંચ વર્ષ પહેલા 2015માં તેમની વસ્તી માત્ર 523 હતી. હાલમાં આ સિંહો પૈકી 104 સિંહો સૌરાષ્ટ્રના દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં રહે છે, જેમાં ભાવનગરના દરિયાકાંઠે રહેતા 17 સિંહોનો સમાવેશ થાય છે, જેને ગીરના સિંહ માટે સેટેલાઇટ નિવાસસ્થાન તરીકે વિકસાવવામાં આવ્યો છે. એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ નામ ન આપવાની વિનંતી કરતાં જણાવ્યું હતું કે, માત્ર 10 વર્ષમાં દરિયાકાંઠાની વસ્તી 21 થી વધીને 104 થઈ ગઈ છે, જે 395% નો વધારો છે. 2022 માં યોજાયેલી વિભાગની આંતરિક ગણતરીમાં આ સંખ્યા લગભગ 130 છે.

દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં સિંહોના વસવાટનું કારણ આ છે

ગીર સંરક્ષિત વિસ્તારની અંદર અને બહાર સિંહોના પર્યાવરણ પર સંશોધન કરી રહેલા ડૉ. જલ્પન રૂપાપરાના જણાવ્યા અનુસાર, “નીલ ગાય, જંગલી ડુક્કર અને ઢોરને ખોરાક તરીકે પૂરતા પ્રમાણમાં મળવાને કારણે સિંહોની વસ્તીમાં પણ વધારો થયો છે. હવે રાજ્યમાં સિંહોની સંખ્યા વધી રહી છે, તેથી તે હવે સમગ્ર સૌરાષ્ટ્રમાં ફેલાઈ રહી છે. રૂપાપરાના જણાવ્યા અનુસાર, તેમનું સંશોધન દર્શાવે છે કે સિંહો હવે દરિયાકાંઠાની આબોહવા સાથે પોતાને અનુકૂળ થઈ ગયા છે. તેમનું કહેવું છે કે દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં સાયપ્રસના છોડ પુષ્કળ પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. “આ છોડ તાપમાનમાં 3 થી 4 ડિગ્રીનો ઘટાડો કરે છે, જેનાથી સિંહો માટે સાનુકૂળ સ્થિતિ સર્જાઈ છે.

લગભગ 50% સિંહો સંરક્ષિત વિસ્તાર બહાર છે – નિષ્ણાત

સિંહોના નિષ્ણાત રવિ ચેલમ કહે છે કે ગીરમાં સિંહોની સંખ્યા ખૂબ વધી ગઈ છે, જેના કારણે હાલમાં તેની લગભગ 50% વસ્તી સંરક્ષિત વિસ્તારની બહાર રહે છે. ચોક્કસપણે ગીર સંરક્ષિત વિસ્તાર તેમના માટે દરિયાકાંઠાના વિસ્તારો કરતાં વધુ સારી જગ્યા છે, પરંતુ સિંહો પાસે કોઈ વિકલ્પ નથી. સરકારે દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં રોપાઓનું વાવેતર કર્યું છે અને આનાથી સિંહો માટે ખાસ કરીને દિવસના સમયે આરામદાયક સ્થળ ઉપલબ્ધ થયું છે.

ખેડૂતો સૌભાગ્ય માની રહ્યા છે

તમને આશ્ચર્ય થશે કે સ્થાનિક ગ્રામજનો પણ આ રીતે સિંહોની હાજરીથી ડરવાને બદલે તેને પોતાનું સૌભાગ્ય માની રહ્યા છે. અમરેલીના દાતા રાડી ગામના પૂર્વ સરપંચ મુળુ લાખનોત્રાએ જણાવ્યું હતું કે, “પાંચ વર્ષ પહેલા જંગલી ભૂંડોએ ત્રાસ કરી દીધો હતો. તેઓ ઉભા પાકનો નાશ કરતા હતા પરંતુ હવે આ વિસ્તારમાં 10 જેટલા સિંહોની હાજરીથી જંગલી ભૂંડ અને નીલગાયની વસ્તીમાં ઘટાડો થયો છે. સિંહો આપણા ખેતરોના નવા રક્ષક બન્યા છે. તેણે તો એમ પણ કહ્યું કે સિંહો અમારા કેટલાંક પશુઓને પણ મારી નાખે છે, ‘પરંતુ તે સિંહોની કિંમત છે જે અમારા ખેતરોનું રક્ષણ કરે છે.

આંકડા કરતાં વધુ વસ્તી હોવાની શક્યતા – નિષ્ણાતો

વાઇલ્ડલાઇફ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયાના નિષ્ણાતે દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં સિંહોની હાજરીને પ્રદેશ પર તેમની વચ્ચેની પરસ્પર લડાઈને આભારી છે. તેમનું કહેવું છે કે જ્યારે સિંહો ચાર વર્ષના થાય છે ત્યારે તેમને જૂથમાંથી બહાર લઈ જવામાં આવે છે. પછી તેઓએ યુવાન સિંહો માટે એક પ્રદેશ બનાવ્યો અને વૃદ્ધોને તેમના પ્રદેશમાંથી ભગાડી દીધા. આ કારણે ઘણી વખત તેઓને નવા વિસ્તારો સ્થાપવાની ફરજ પડે છે. એક નિષ્ણાતને લાગે છે કે સિંહોની વસ્તી જે 2020ની ગણતરીમાં 674 તરીકે નોંધવામાં આવી છે, તે પણ ઓછી છે અને તેમની સંખ્યા ખરેખર 1,000 કરતાં વધુ હોઈ શકે છે. તેમના મતે ગુજરાત સિંહની સંખ્યાના સંદર્ભમાં વધુ સુરક્ષિત રીતે દાવ લગાવવા માંગે છે.

નોંધ – દરેક ફોટો સાંકેતિક છે (ફોટો સોર્સઃ ગૂગલ)

[અસ્વીકરણ: આ સમાચાર વેબસાઈટ પરથી મળેલી માહિતીના આધારે કરવામાં આવ્યા છે. ધર્મ લોક તેની બાજુથી આની પુષ્ટિ કરતું નથી.